Olszana

Treść

SOŁECTWO OLSZANA

Istnienie wsi odnotowane jest po raz pierwszy w 1289 roku w "Kodeksie Małopolskim". Jej nazwa wywodzi się od olch porastających brzegi rzeczki Jastrzębik poprzez nią przepływającej. Lokowana na "surowym korzeniu".W 1317 roku otrzymała lokację na prawie magdeburskim. W średniowieczu Olszana była połączona z Wolą Królewską (dzisiejszym przysiółkiem Wolica). W XIV wieku jako własność sądeckich Klarysek wchodziła w skład klucza gołkowskiego. Od XV wieku stanowiła własność królewską. W 1629 roku jej dzierżawcą był Adam Wichrowski, a w 1657 roku Katarzyna z Trzebini, wdowa po Franciszku Raczku. Czynsz dzierżawny w 1680 roku wynosił 417 florenów 18 groszy. W XVII wieku przez wieś przejeżdżał król polski - Jan III Sobieski ze swoją żoną Marysieńką, zatrzymując się na nocleg w pobliskim Szczereżu. W II połowie XVIII wieku we dworze w Olszanie zamieszkał ród Dzianorów, a po nich ród Kopaczyńskich. Na początku XX wieku córka Kopaczyńskich wyszła za syna właściciela pobliskiego Świdnika, Waltera, który po krótkim pobycie w Olszanach sprzedał część majątku chłopom, a część Reklewskim, właścicielom wsi Rogi- Ostatnim właścicielem olszańskiego majątku był Adam Reklweski do 1945 roku. Obecnie jest on częścią Instytutu Sadownictwa i Kwiaciarstwa w Brzeznej. W kronice szkolnej odnotowanych jest wiele ważnych wydarzeń które miały miejsce na przestrzeni lat. Od 1820 roku istniała tu szkoła, która mieściła się w drewnianym domku krytym strzechą. W jednej izbie odbywała się nauka, w drugiej mieszkał nauczyciel. W 1900 roku wybudowano budynek nowej szkoły, również drewniany. W 1934 roku wieś nawiedziła powódź, która zniszczyła wiele zabudowań, w tym szkołę.

W okresie międzywojennym we wsi były dwa prywatne zakłady masarskie, trzy sklepy i dwa małe młyny. Były również dwa radia na słuchawki, dzięki którym ludzie mogli dowiedzieć się o aktualnych wydarzeniach.

W 1940 roku wieś nawiedziła kolejna powódź, oraz klęska nieurodzaju, a w 1942 epidemia czerwonki, w wyniku której zmarło 60 mieszkańców wsi, w tym 6 dzieci.
W czasie okupacji w Olszanach miało miejsce tragiczne wydarzenie. Podczas obławy urządzonej przez gestapo na brata miejscowej nauczycielki Władysławy Koniecznej, Kazimierza i ich szwagra Wolfstada zostali zamordowani poszukiwani, natomiast nauczycielka oraz żona Wolfstada z córką zostały osadzone w obozie w Płaszkowie. W Oświęcimiu były więzione dwie mieszkanki Wolicy, Izabela i Danuta Potoniec, działaczki konspiracyjne. W 1944 roku we wsi zorganizowano punkt tajnego nauczania, który prowadził Zygmunt Władysław.

Po wojnie w Olszanach zaszło wiele zmian. Przeprowadzono elektryfikację wsi, wybudowano nowy budynek szkoły, przybyło wiele nowych budynków mieszkalnych, poprawiły się zdecydowanie warunki życia jej mieszkańców.